مرکب چاپ بر اساس نوع ماشین چاپ و روش چاپ تقسیم‌بندی میشوند، در بعضی موارد این تقسیم‌بندی بر اساس روش خشک‌شدن تقسیم‌بندی میشود ( مرکب‌های افست IR-UV). لذا تلاش میگردد خلاصه‌ای از انواع ساختمان مرکب‌های چاپ را که در شکل زیر می‌بینید ( به علت منسوخ شدن تقریبی چاپ برجسته در شکل زیر ارائه شده است) معرفیو در مورد هر یک توضیحات مختصری ارائه می‌کنیم.
مرکب چاپ برجسته چگونه است ؟
در این روش مرکب بوسیله نوردهای صلایه پخش و آماده شده و سپس به وسیله نورد لاستیکی به سطح فرم ( کلیشه) انتقال پیدا میکند. با قرار گرفتن کاغذ بین کلیشه و سیلندر چاپ، مرکب آغشته شده بر سطح کلیشه به سطح کاغذ منتقل می شود. فقط باید در فرمولاسیون مرکب دقت شود که از موادی استفاده شود که به آسانی در سطح کلیشه یا فرم پخش و یا فرم به طور یکنواخت آغشته شود. این روش چاپ به دلیل ساختار ماشین آلات و فرم و سرعت ماشین چاپ و تعداد نوردهای تغذیه کننده مرکب به شکل های زیر ساخته و ارائه شده است:
مرکب ماشین تیگل
در این ماشین نوردهای صلایه محدود و کم هستند. از این رو مرکب چاپ باید از غلظت کم ولی کوتاه برخوردار باشد، غلظت کم برای آن که به آسانی به سطح فرم منتقل شود و کوتاه، برای آن که به اطراف فرم پخش نشود و ریزش نکند.
مرکب سیلندر ورقی
در این روش تعداد نوردهای صلایه و قدرت پخش مرکب در مقایسه با ماشین تیگل افزایش پیدا کرده و سطح فرم بزرگ تر شده است. همچنین مرکب چاپ طوری فرموله می شود که در عین حفظ سیالیت و غلظت مناسب از خاصیت خشک شدن خوب نیز برخوردار باشد.
مركب برجسته رول
این ماشین چاپ دارای سیستم پخش مرکب مناسب و زیاد بوده، فرم از حالت تخت به استوانه و سیلندر چاپ نیز به شکل استوانه در آمده است.
از این روش جهت چاپ روزنامه های پرتیراژ و کتابهای درسی استفاده می شود. چون در این روش سرعت ماشین بالا بوده و کار چاپی باید سریع آماده و بسته بندی شده و سپس به سرعت صحافی و برای توزیع روانه ی بازار گردد، لذا مركب مورد استفاده در این روش حتما باید از غلظت پائین، سیالیت بالا و قدرت نفوذ بیشتری برخوردار باشد و نوع کاغذ رول مورد استفاده نیز جذبی بوده یا بدون پوشش مواد شیمیائی باشد.
از آن جا که چاپ و انتقال مرکب به سطح چاپی در این روش چاپ بدون واسطه و مستقیم صورت می گیرد، لذا در مقایسه با روش چاپ افست درصد کمی از رنگدانه در ساختمان مرکب به کار می رود.
مرکب چاپ لترپرس
مرکب های لترپرس برای چاپ از روی سطوح برجسته از قبیل گراورها و الکتروتایپ ها طراحی شده اند. این مرکب ها به طور معمول چسپندگی و ویسکوزیته معتدلی دارند. چاپخانه ها با مرکب های لترپرس که با اکسیداسیون خشک می شوند آشنایی بیشتری دارند. این مرکب ها به شکل خمیر هستند و بیشتر شامل رنگدانه ها و ذرات خشک کن که پایه آن روغنی می باشند .همچنین ممکن است شامل رزین ها وترکیبات گوناگونی باشند تا ویژگی هایی از قبیل براقی، مقاومت، تغییر شکل دهی و ساییدگی و… به آنها بدهد.
مرکب های لترپرسی وجود دارد که با جذب و نفوذ خشک می شود مثل مرکب های چاپ روزنامه، و یا با تبخیر خشک می شود مانند مرکب های گرمکن، ویا به وسیله ته نشینی خشک می شود مثل مرکب های .Moisture-Seدر چاپ برجسته انتقال اطلاعات بر روی سطح چاپی توسط سطح برجسته روی فرم انجام میگیرد.
سطحی که چاپ توسط آن صورت می گیرد نسبت به سطح غیر چاپی برجسته تر است. در چاپ برجسته فرم چاپی دوّار و کاغذ نیز به دور سیلندر قرار گرفته. لایه ای از مرکب با ضخامت ثابت به روی فرم انتقال داده میشود، سپس با تماس و فشار فرم به روی کاغذ یا سطح چاپی، بخشی از مرکب به روی آن انتقال داده میشود و چاپ صورت می گیرد.
مرکب چاپ لترست
برای مرکب های لترست محدودیت رنگدانه به خاطر پیشگیری از پخش شدن در مقابل محلول رطوبت زنی وجود ندارد، زیرا لترست به مکانیسم رطوبت زنی نیاز ندارد. هر نوع رنگدانه ای که برای لترپرس به کار می رود ،برای لترست هم می توان استفاده کرد.
مرکب های لترست قوی تر از مرکب های لترپرس هستند ولی به قوت مرکب های متداول افست نیستند.
بیشتر بخوانید:
مرکب چاپ افست چگونه است ؟
فن آوری چاپ افست بر اساس تضاد روغن و آب به وجود آمده است. به دلیل داشتن غلظت بالا به مرکب های خمیری معروف هستند که حتما باید بر اساس ماشین چاپ این غلظت متغیر باشد.
برای مرکب افست ورقی غلظت برابر با ۵۵۰ تا ۵۰۰ پوآزو و برای مرکب های رول نسبت نوع ماشین و شیب منبع مرکب بین ۹۰ تا ۱۸۰ پوآز و متغیر می باشد. با توجه به فراوانی کاربرد مرکب چاپ افست تعدادی از ویژگی های این مرکب به اختصار توضیح داده می شود.
مرکب های افست (لیتوگرافی) برای چاپ روی سطوح صاف فرموله می شوند، از روی صفحات چاپی که نه سطوح تصویری برآمده و نه گود دارند. افست(لیتوگرافی) تنها فرآیند چاپی است که در آن مواد شیمیایی و دارویی نقش اصلی را ایفا میکند.
در سیستم های افست، مرکب باید از زینک بر روی لاستیک سیلندر (بلانکت) و سپس برروی کاغذ منتقل گردد. در طی این انتقال؛ ضخامت آن کاهش می یابد بنابراین مرکب باید از قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار باشد. این قدرت رنگ دهی توسط رنگدانه تأمین می شود، پس هرچه مقدار رنگدانه داخل مرکب بیشتر باشد ،قدرت رنگدهی لایه نهایی مرکب که بر روی کاغذ منتقل می شود بیشتر است و نیز باید دارای خاصّیت سیال باشد بنابراین باید مقداری مایع سیال در مرکب موجود باشد تا رنگدانه ها در آن حرکت کنند.
این مایع باید از مواد روغنی جلادار باشد و هیچ یک از اجزای مرکب (رنگدانه و یا سیال) نباید با محلول حوضچه مخلوط شوند. این یکی از مهمترین ویژگی های مرکب افست است. این خاصّیت سبب می شود هنگامی که مرکب بر روی زینک منتقل می گردد به نواحی چاپ شونده ی خشک بچسبد و به نواحی چاپ نشونده نفوذ نکند.
مرکب چاپ افست باید از غلظت بالای رنگینی برخوردار باشد و نباید با آب مخلوط شود. افزایش دمای محیط و نیز هم زدن مرکب دراثر چرخش نوردهای ماشین چاپ افست غلظت مرکب راکاهش می دهد. هرچه خاصیت چسبندگی مرکب بیشتر باشد، دارای مقاومت بالای تقسیم شدن است وتقسیم آن توسط نوردها مشکل تراست. مرکب های چاپ افست را مرکب خمیری نیز می نامند. افزایش دما باعث کاهش غلظت وچسبندگی می شود ،اما هم زدن غلظت را کاهش و چسبندگی را افزایش می دهد.
در چاپ، چهار رنگ مرکب مورد استفاده قرار میگیرد (زرد، ماژانتا، سایان، سیاه) برای انتقال صحیح رنگ ها در چاپ تر روی تر باید اولین مرکب دارای بالاترین چسبندگی و آخرین دارای کمترین چسبندگی باشد. مرکب ساز باید از نوبت چاپ هر رنگ آگاهی داشته باشد تا بتواند میزان چسبندگی آنها را درجه بندی کند یا بهترین بازدهی وکیفیت انتقال رنگ ها بدست آید.
مرکب هنگامی که در ماشین چاپ افست است خیس است و وقتی منتقل و چاپ شد باید به صورت لایه ی نازک خشک باشد.
مرکب زمانی که چاپ و کاغذ بر روی هم انباشته شد باید به صورت نیمه جامد باشد تا به پشت صفحه بعدی منتقل نشود. اگر این حالت رخ دهد به آن پشت زدن می گویند.
کنترل امولسیون
برای این که به یک تعادل یا بالانس در آب و مرکب برسیم لازم است درجه امولسیون شدن مرکب با آب کنترل شود. برای رسیدن به این حالت در اجرای عمل چاپ برای این که تمام خواص چاپ افست مرکب بدون تغییر بماند، لازم است مکانیسم لازم برای هر دو حالت فیزیکی و شیمیائی فرمول مرکب مورد نظر قرار گیرد و کنترل گردد.
بدین جهت باید آب جذب شده توسط مركب تحت تاثیر اثرات مواد شیمیائی آب از یک طرف و ویسکوزیته ی مرکب از طرف دیگر قرار نگیرد و این مسئله حتما در فرمولاسیون مرکب مورد بررسی قرار گیرد و توجه خاصی بدان معطوف گردد.
محدوده ی وسیع شرایط چاپ نسبت به انواع روش چاپ معمول مرکبهایی با خواص فیزیکی بسیار مختلف را می طلبد. برای مثال، غلظت و ویسکوزیته می تواند بین ۲ الی ۳۰ پاسکال نسبت به سرعت ماشین چاپ و نوع روش چاپ متغیر باشد.
مرکب های با ویسکوزیته پائین می تواند موجب امولسیون شدن مرکب را عملا در سرعت های بالا به وجود آورد. این در صورتی اتفاق می افتد که هیچ گونه اثر شیمیائی بین آب و مرکب وجود نداشته، در نتیجه دو مایع آب با کلیه مواد اضافی اش و مرکب چاپ در سرعت بالا در اثر امولسيون شدن از نظر ویسکوزیته به هم نزدیک می شوند.
درجه مناسب امولسيون جهت برداشت آب اضافی از مناطق تصویر ضروری است، اما مقدار اضافی آن موجب از بین رفتن مرز بین مناطق تصویر یا غیر تصویر می شود، یعنی مناطق غیر تصویر نیز رنگ به خود می گیرد و موجب ایجاد زمینه می شود.
صلایه مرکب
برای رسیدن به چاپ افست مناسب وجود قطار نوردهای صلایه ی منظم و زیاد ضروری به نظر می رسد؛ زیرا غشای خیلی ظریفی از مرکب برای مناطق تصویر روی فرم مورد نیاز است که به وسیله ی نوردهای صلایه ی این قشر از مرکب آماده و به فرم چاپی تحویل می شود. در حین انجام این سیستم قطار نورد صلایه خود را با یک سری محدودیت در فرمولاسیون مرکب چاپ مواجه می شود که از آن جمله فرار حلال های مرکب در فاصله‌ی منبع تغذیه مرکب تا فرم چاپی است.
از طرف دیگر رعایت شرایطی از سیستم نوردهای صلایه به طور یک در میان نورد فلزی و لاستیکی را ضروری می نماید تا هم انتقال مرکب چاپ به صورت طبیعی صورت پذیرد و هم حرارت انتقال روی سطح وسیع نوردها به حداقل برسد.
کاربرد حلال و مواد مناسب
لازم است که در ساختمان مرکب حلالی به کار نرود که روی نوردهای لاستیکی مرکب خوردگی ایجاد کند یا جذب نوردهای لاستیکی نشده،باعث تورم آنها گردد. همچنین نباید مواد شیمیائی که در ساختمان مرکب به کار گرفته می شود خورندگی در نوردهای فلزی ایجاد کند. ویسکوزیته مرکب و غلظت آن باید طوری باشد که در سطح وسیع نوردهای صلایه حالت غلظت مورد نیاز برای چاپ را حفظ کند و کیفیت مرکب پایدار و ثابت بماند.
فعالیت شیمیائی
اگر مرکب چاپ و آب نفوذی افست هیچ گونه اثری روی هم نداشته باشند در آن صورت عمل امولسیون شدن مشکل می شود و یا انجام نمی گیرد. مواد سازنده مرکب چاپ اگر دارای گروه های فعالی، به عنوان مثال در رنگدانه ها و روغن های گیاهی داشته باشند در آن صورت می توانند بین آب جذبی و خود ایجاد رابطه شیمیائی بنمایند، بنابراین با تغییرات در این عوامل می توان میزان جذب آب را توسط مرکب کنترل کرد.
قشر مرکب
میزان قشر و یا فیلم چاپی در مرکب های افست خیلی کمتر از سایر انواع چاپ می باشد. این بدان جهت است که فرم های تهیه شده توسط شیمی گرافی، ظرفیت کمی جهت محل و برداشت مرکب دارند، از طرف دیگر هم این میزان مرکب برداشت قشر مرکب توسط فرم یا پلیت باید بین لاستیک و فرم تقسیم شود و سپس به سطح چاپی منتقل شود. بنابراین ترتیب انتقال قشر مرکب از نوردهای صلایه به فرم چاپی و از فرم چاپی به لاستیک و از لاستیک به سطح چاپی میباشد که با محاسبه تجربی می۔ توان حدس زد که میزان قشر مرکب انتقالی برابر با ۱-۳ میکرون خواهد بود.
انتقال مرکب
مرکب چاپ در روش چاپ افست بعد از صلایه شدن و پخش روی قطار نوردهای پخش و یکنواخت کننده به فرم چاپی که قبلا با آب در تماس بوده منتقل می شود، سپس بلافاصله به لاستیک منتقل شده و از لاستیک به سطح چاپی انتقال می یابد. در این فرآیند، آب تعیین کننده مناطق تصویر و غیر تصویر است.
مکانیسم خشک شدن در چاپ افست
خشک شدن مرکب چاپ به وسیله‌ی روش های کلاسیک انجام می گیرد. به علت این که قشر چاپی بسیار ظریف و کم بوده و مقدار کمی نیز از آب جذبی در قشر چاپی وجود دارد، بنابراین خیلی سخت است که بتوان برای هر کدام از انواع مرکبها درجه خشک شدن شان را دقیقا بررسی کرد.
مرکبی که به نام مرکب حرارتی است، عامل تثبیت و خشک شدنش روی سطح چاپی از راه خروج حلال و تبخیر آن از قشر چاپی و جذب بخشی از آن به سطح چاپی صورت می گیرد یا مرکب که به وسیله اکسیداسیون و پلیمریزاسیون خشک می شود. مکانیسم خشک شدن مرکب چاپ در سطح چاپی به پنج روش صورت می گیرد:
- از راه جذب در سطح چاپی (روش نفوذی)
- از راه اکسیداسیون و پلیمریزاسیون
- به روش نشست سریع
- به روش حرارتی
- از طریق تابش اشعه های (IR و UV)
مرکب چاپ افست خشک چگونه است؟
افست خشک به نام چاپ «لترست» نیز معروف است. وسیله ی چاپ این نوع مرکب ها از یک سیلندر کلیشه که معمولا به صورت برجسته (مانند لترپرس) و دارای یک سیلندر لاستیک که مستقیما ظروف پلاستیکی در پیستون فلزی که دقیقا رول سیلندر چاپ را بازی می کنند تعبیه و رنگ پخش شده و آماده شده مستقیما از طریق لاستیک به سطح چاپی که معمولا گرد می باشد منتقل می شود.
مرکب چاپ توسط یک مخزن مركب (مركب خمیری) به نوردهای صلایه منتقل شده سپس کلیشه یا سیلندر فرم را آغشته به مركب کرده و مرکب به لاستیک منتقل و از آن جا بلافاصله به ظروف مورد نظر چاپ منتقل می شود. این نوع مرکب باید سریعا خشک شود تا بتوان ظرف ها را در کیسه های جمع و جهت بسته بندی مواد لبنی عرضه کرد.
روش خشک شدن مرکب بستگی به جنس ظرف پلاستیکی و اندازه آن دارد. بعد از چاپ ظرف ها را از مسیری که تحت تابش اشعه ماوراء بنفش (IR) و اشعه مادون قرمز (UV) است عبور می دهند. در نتیجه مرکب بلافاصله خشک می شود. در بعضی موارد هم پس از چاپ، ظرف را تحت دمش هوای گرمی قرار می دهند که معمولا توسط کانال حرارت اجرا می شود. امروزه اشعه UV نیز نقش به سزائی در خشک کردن این قطعات چایی بازی می کند. بنابر این فرمول مرکب مورد نظر باید براساس خشک شدن اشعه UV ساخته و آماده گردد.
در این نوع مرکب ها از حلال های تقریبا با نقطه جوش ۲۰۰ درجه سانتیگراد که در درجه حرارت بین ۸۰-۱۰۰ درجه سانتیگراد بعد از چاپ کاملا خشک می شود، استفاده می کنند. به دلیل این که این ظروف پلاستیکی بوده و تحت تأثير حرارت قرار گرفته و شکل ظاهری اش عوض می شود باید در مورد نحوهی چاپ و میزان درجه حرارت آن دقت لازم به کار برده شود.
اگر ظروف مورد نظر چاپی از PP و PE ساخته شده باشد لازم است قبلا بار ساکن آنها را توسط ((کرنا)) حرارت یا به هر طریق ممكن تخلیه نمایند تا چاپ روی این سطوح بدون مشکل انجام گیرد. چون این نوع مرکب ها توسط اشعه IR یا حرارت دمش هوای گرم خشک می شوند. باید رنگدانه ها طبق نظر مرکب ساز انتخاب شود. مقاومت نشت روی پلاستیک، نحوه و میزان خشک شدن در تهیه و فرموله کردن این نوع مركب‌ها نقش به سزائی را بازی می کند.
مرکب چاپ فلکسو گرافی چگونه است ؟
نام چاپ فلکسوگرافی از چاپ آنیلین تغيير و مشتق شده است و چون برای چاپ سطوح قابل انعطاف که در بسته بندی غذایی کاربرد دارد (مانند انواع فیلم های مختلف سنتزی) نام فلکسوگرافی به خود گرفته است.
اساس و پایه این روش چاپ بر این مبناست که یک مخزن مرکب چاپ که در داخل آن یک نورد فلزی گراوور شده (آنیلوکس) در حال چرخش است، مرکب را پیمانه کرده تحویل یک نورد لاستیکی که مستقیما با کلیشه لاستیکی در تماس می باشد، می دهد. این کلیشه با تکیه به یک سیلندر مخصوص به نام سیلندر چاپ، رنگ منتقل شده روی خود را به سطح چاپی که به صورت رول در حال گذر است منتقل می نماید.
البته ترتیب قرار گرفتن نورد لاستیک با آنيلوکس می تواند به صورت معکوس و جابه – جائی نیز باشد؛ یعنی به جای آنیلوکس نورد لاستیکی در مخزن در حال چرخش باشد.
این روش چاپ برای چاپ روی کیسه های سیمان (کاغذ کرافت) و انوع کاغذهای جذبی و غیر جذبی، فویل های آلومینیوم، سلوفان PP و PE و انواع دیگر کاغذهای مصنوعی و دورگه مورد مصرف می باشد و بسته به نوع مرکب چاپ، چاپ اشعه‌ی نیز می تواند به عنوان روش خشکاندن بعد از چاپ در این جا کاربرد پیدا کند؛ مانند روش حرارتی IR و روش UV که بعد از واحد چاپ مورد استفاده قرار می گیرد.
در این روش برای چاپ روی نوارها، فیلم های پلی اتیلنی و پلی پروپیلنی حتما بایستی پیش از چاپ عمل بارگیری و تخلیه ی بار ساکن انجام گیرد؛ زیرا وجود بار ساکن و تجمع آن روی فیلم های پلی اتیلنی و پلی پروپیلنی مانع نشست رنگ می شود، لذا قبل از مرحله چاپ یک واحد «کرنا» که شامل یک خازن تخلیه ی الکتریکی است تعبیه می شود و فیلم را آماه برای چاپ می نماید. بدون این عمل بارگیری، مرکب چاپ پس از چاپ از روی این نوع فیلم به آسانی برداشته می شود.
فلکسو گرافی، روشی از چاپ روتاری (دوار) لترپرس است، که پلیت های لاستیکی قابل انعطاف و مرکب های سیال تقریبا در هر نوع سطحی در چاپ، از (Flexo Inks) سریع خشک شونده را مورد استفاده قرار می دهند. مرکب های فلکسو در چاپ کفپوش و کاغذ دیواری گرفته تا سلفون و ورقه های نازک پلاستیکی گوناگون، فویل های فلزی و … استفاده می شود.
مرکب هایی که در روش فلسکوگرافی یا چاپ گود به کار برده می شوند حالت مایع دارند و به همین جهت اغلب مرکب مایع نیز نامیده میشوند. مرکب های فلکسو شامل رنگدانه ها ،جوهرهای حل شدنی، همراه با سیال حامل برنده مواد مرکب می باشند.
مرکب های فلکسو یا الکل پایه ای یا آب پایه ای هستند. مرکب های الکل پایه متداول ترند وبه وسیله تبخیر خشک می شوند. مرکب های آب پایه کم هزینه ترند و به وسیله تبخیر ویا جذب خشک می شوند.
مرکب چاپ هلیوگراور چگونه است؟
چاپ هلیوگراور ساده شده روش فلکسوگرافی است. اگر به جای آنیلوکس یک سیلندر چاپی به روش گراوور فرم یا تصویر روی سیلندر حکاکی یا گراوور شود با به حرکت در آوردن این سیلندر گراور شده در داخل مخزن مرکب و قرار دادن یک تیغه فولادی نیز که بتواند مازاد رنگ را از روی سیلندر گراور شده بردارد و بلافاصله به کمک یک سیلندر چاپ و عبور کاغذ یا هر نوع فیلم قابل انعطاف از این سیلندر چاپ و سیلندر گر اور شده تصویر به سطح چاپی منتقل می شود.
در این روش چاپ به وسیله ی عمل شیمی گرافی، فرم یا تصویر یا هر مورد چابی را روی سیلندری که قبلا روی آن عمل آبکاری مس صورت گرفته و حساس شده است منتقل می نمایند. بعد از انتقال تصویر روی سیلندر آبکاری شده مسی، آبکاری گرم صورت می گیرد تا به سیلندر مقاومت سایش بدهد، بنابراین با قرار دادن یک تیغه فولادی و برداشتن رنگ مازاد به نحو بسیار خوبی تصویر روی سطح مورد نظر منتقل می شود
چاپ گراوور یا هلیوگراوور روی کلیه سطوح قابل انعطاف اعم از کاغذ کرافت، کاغذ براق و پوشش داده شده و انواع فیلم های منصوعی مانند؛ سلوفان (در انواع مختلف) PVC, PE, PP و PVDC انجام می گیرد.
مرکب های گراور، مرکب های سیال سریع خشک شونده هستند که باید غلظت و ویسکوزیته کافی داشته باشند تا از درون حفره های حکاکی شده در سیلندر رد شوند و آن ها را کور نکنند.
این مرکب ها به طور کلی با تبخیر حلال داخل مرکب با استفاده یا بدون استفاده از حرارت خشک می شوند. این مرکب ها باید عاری از ذرات سختی باشندکه قادرند سیلندر یا زینک را بخراشند. حلال های بسیار متنوعی در مرکب گراور استفاده می شود که بستگی به زیر لایه حامل آن دارد.
این مرکب ها فرارند واگر به طور صحیح نگهداری نشوند سبب آتش سوزی می گردند. در ماشین های چاپ نشریات از اصلاح حلال استفاده می شود تا آلودگی های ناشی از تبخیر حلال ها را محو نماید. مرکب های آب پایه ای ساخته شده اند تا هم خطر آتش سوزی و هم آلودگی حلال را از بین ببرد.
مرکب چاپ اسکرین چگونه است ؟
چاپ سیلک اسکرین بر مبنای انتقال مرکب چاپ از مناطق باز توری که مناطق تصویری آن باز ولی مناطق غير تصویری آن به وسیله ی مواد شیمیائی کاملا بسته شده است انجام می گیرد.
چاپ اسکرین به صورت تک تک و ورقی یا به صورت رول جهت چاپ پارچه، چاپ پلاستیک (در انواع مختلف) یا سطوح PVC مورد استفاده قرار می گیرد.
مرکب های چاپ اسکرین اغلب از نوع روغن های خشک شونده هستند، گرچه از سایر مرکب ها هم می توان استفاده کرد. این مرکب ها غلظت رنگی غلیظی دارند، در هر رنگی ساخته می شوند، و در آن ها از سیال حامل مناسبی برای موادی که چاپ می شود استفاده میگردد. تمام مرکب ها باید غلیظ و روغنی باشند تا واضح و همواره با مقاومت کم چاپ کنند.
ویسکوزیته مرکب چاپ سیلک متوسط می باشد ،یعنی حالت آن خمیری بین مرکب های فلکسو و لیتوگرافی یا لترپرس است.
مرکب‌های ویژه چاپ قوطی چگونه است ؟
قوطی های فلزی دو تکه نوشابه، امروزه بیشترین کاربرد را پیدا کرده است، به طوری که برای مثال، تنها در سال ۱۹۹۲ یکصد و پنجاه میلیارد قوطی در دنیا مصرف شده است. داخل این قوطی ها حتما باید پوششی از یک لاک مخصوص غذائی وجود داشته باشد و روی آنها نیز مشخصات نوشیدنی و معرفی آن باید چاپ شود.
این قوطی ها که به طور متوسط ۱ ۰۰/۰ عدد در دقیقه تولید می شوند (در یک خط تولید دارای دو قسمت در و بدنه می باشند لذا به آنها قوطی دو تکه گویند. چاپ این نوع قوطی به صورت رول انجام می گیرد. بدین معنی که قوطی ها به صورت پیوسته دور یک استوانه ی نقاله می چرخند. هر کدام از این قوطی ها خود روی پیسونی فلزی به اندازه قطر داخل قوطی قرار گرفته است که این پیستون نقش سیلندر چاپ را بازی می کند (به تنهائی هر واحدی) و کلیشه ها به صورت قوسی دور یک سیلندر بزرگ که نقش سیلندر فرم را بازی می کند در چند رنگ تعبیه شده است. مرکب از منبع مرکب به وسیله ی نوردهای صلایه به سطح کلیشه ها انتقال پیدا کرده و با سرعت عمل چاپ ادامه پیدا می کند.
مرکب این نوع قوطی ها را معمولا از حل کردن رزین و حلال مناسب که بتواند روی فلز نشست خوب داشته باشد انتخاب می کنند که این کار مستلزم افزودن افزودنی های مناسب جهت جلوگیری از سائیدگی، لغزندگی، مقاومت روی فلز و جوش نزدن است.
معمولا حلال هائی که انتخاب می شود دارای نقطه جوش بالا ۲۰۰-۳۰۰ درجه سانتیگراد است و رزین ها معمولا بر مبنای پلی استرهای رآکتیو و آلکيدها پایه گذاری می شوند. باید در انتخاب رنگدانه کاملا دقت شود تا مقاومت نوری بالا، مقاومت حرارتی خوب، براقیت و شفافیت خوبی به چاپ بدهد.
مرکب های بدون حلال چگونه است ؟
دو سیستم مرکب جدید توسعه یافته اند تا آلودگی هوا را از روی مرکب حذف نمایند:
مرکب های کاتالیتیک: این مرکبها برای چاپ وب کاربرد دارند، شامل دو مایع پلیمر مانند ملامین و فرمالدیید می باشند که اتصال سراسری جامدی درحضور یک اسید تشکیل میدهند. نوعی جوهرنمک با مخلوط ترکیب می شود تا از به هم پیوسته شدن آن ها روی ماشین چاپ و در حرارت های معمولی جلوگیری نماید. هنگامی که کاغذ وب به درون خشک کن می رود، جوهر نمک ،تجزیه می شود و اتصال سراسری پلیمرها به شکل رزین خشک، جامد وترموست در می آید .این مرکبها وسیستم های هیبرید شامل مقادیرکمی از حلال غیرفعال می باشند. که در افست وب و در فضاهایی که تنظیم کیفیت هوا به سختی انجام می گیرد، استفاده می شوند.
مرکب های یووی چگونه است ؟
با توجه به آلودگی محیط زیست و زیان بار بودن حلال های شیمیایی که در فرمولاسیون مرکب چاپ استفاده می شود .مرکب های یو وی( UV) از راه حل های مختلفی برای کاهش انتشار مواد شیمیایی در محیط، استفاده میکنند، مرکب های یو وی حالت عادی خشک نمی شود و فقط با تابش نور ماوراءبنفش خشک میشود و حلالی را در محیط منتشر نمیکند و زیانی برای چاپچی ندارد.
اجزاء سازنده مرکب یووی عبارتند از:
رنگدانه: که معمولاً از رنگدانه های روتین در بازار می توان استفاده کرد.
پیش پلیمر: رزین اصلی است که خواص اصلی مرکب را مانند: چسبندگی ،زمان خشک شدن، براقیت، سازگاری و …راتعیین می کند و دارای ویسکوزیته تقریباً بالایی است.
تکپار: این رزین معمولاً دارای ویسکوزیته پایی نتری نسبت به پیش پلیمر دارد و برای تنظیم ویسکوزیته، و بهبود خواص جانبی مثل خیس سازی و … بکار م یرود. در حقیقت تکپار مانند حلال در مرکب های معمولی است.
آغازگر نوری: این ماده نسبت به نور UV حساس است و به محض تاباندن نور UV شروع به آزاد کردن رادیکال می کند و واکنش بسپارش توسط پیش پلیمر و تکپار انجام می شود تا در نهایت مرکب خشک شود. اگر این ماده در مرکب وجود نداشته باشد مرکب حتی با تاباندن نور ماوراءبنفش خشک نمی شود.
افزودنی ها: برای بهبود خواص مرکب از افزودنی هایی مانند: همتراز کننده ها، خیس سازها، واکس ها و… در صورت نیاز استفاده می شود.
در بسیاری از صنایع امروزه رنگ ها جایگاه واقعی خود را در صنعت بسته بندی پیدا کرده اند. رنگها زیبایی خاصی دارند و ناخود آگاه چشم را به سمت خود معطوف می کنند و این ویژگی منحصر به فرد سبب شده است تا از انواع رنگ ها در قالب مرکب در صنعت چاپ محصولات کاغذی استفاده شوند و کارتن که سرآمد همه محصولات بسته بندی است، از این قاعده مستثنی نیست.
رنگ ها علاوه بر زیبایی منتقل کننده احساس نیز می باشند، رنگ های زرد و نارنجی و قرمز رنگ های گرم محسوب می شوند و با دیدن آنها احساس گرما منتقل می شود. رنگ آبی سرد و احساس سرما را منتقل می کند. با چاپ این رنگ ها بر روی بسته بندی محصولات گرمازا و سرما زا بدون هیچ توضیحی اثرات خود را بر ذهن خریدار می گذارد. تمام این موارد باعث شده تا صنعت ساخت مرکب یک دنیای جدیدی را بر روی صنعت بسته بندی باز کرده و تحولی شگرف در آن ایجاد نماید.
برای رسیدن به نتایج بهینه در چاپ ،استفاده از مرکب یا مرکب های مناسب بسیار مهم می باشد. برای انجام این هدف، تولید کننده مرکب باید با اشراف بر اطلاعاتی نظیر نوع پروسه چاپ، نوع ماشین چاپ، نوع کاغذ، نوع خشک کن ،نوع پرداخت، نوع پوشش و یا کاربرد موارد چاپ شده و غیره به تولید مرکب چاپ اقدام نماید.
وقتی که قرار است از کاغذ جدیدی استفاده شود، باید در منبع مرکب نیز تجدید نظر شود. مرکبی که با یک نوع کاغذ خوب کار می کند، ممکن است با یک نوع دیگر آن کارکرد ضعیفی داشته باشد.
علیرغم میل چاپخانه داران، مرکبی وجود ندارد که با تمام انواع کاغذ کارکرد خوب داشته باشد. سازنده مرکب، آن را به گونه ای طراحی می کند که با نوع به خصوصی از کاغذ به بهترین نحو کار کند و این ممکن است با نوع دیگری از کاغذ کارکرد چندان خوبی نداشته باشد. گاهی متصدیان چاپ هنگامی که مرکب بر روی ورقه مورد نظرشان عملکرد مناسبی ندارد کاغذ را مقصر می شمارند.
مراحل ساخت مرکب چگونه است ؟
مرکب های چاپ باید از لحاظ عملکرد با شرایط جدیدی روبرو شوند، از این رو ضرورت دارد که در ساخت آنها کنترل زیادی انجام شود. مرکب ها دارای سه جزء اصلی می باشند. رنگدانه ها، محیط مایع یا حلال و رزین. رنگدانه ها طی یک فرایند آسیاب، در محیط مایع به حالت تعلیق در می آیند.
این رنگدانه ها ممکن است منبع آلی و یا معدنی داشته باشند. رنگدانه های معدنی شامل اکسید روی (سفید)، سولفات سرب و کرومات سرب و اکسید سرب که مخلوط آنها رنگ های زرد و نارنجی و قرمز را می آفرینند ،اکسید آهن (زرد و قرمز و قهوه ای) و یا رنگدانه های کربن سیاه که رنگ مشکی را می سازند. همچنین رنگدانه ها از رسوب دادن یک محلول روی یک نمک خنثی مثل سولفات سدیم ساخته می شود.
به علاوه ترکیبات پایدار کننده و پرورنده نیز به مرکب اضافه می شود و مطابق با کاربرد نهایی و نوع چاپ به خصوص، ترکیبات دیگری نیز توسط سازنده مرکب به آن اضافه می شود.
بستر ناقل مرکب یا حلال، رنگدانه های رنگی را از سیستم مرکب دهی ماشین چاپ به نقاط مورد نظر روی کاغذ انتقال می دهند. البته لازم است این حلال با روش چاپ مورد استفاده سازگار باشد. مثلا چاپ افست نیازمند مرکبی است که در برابر آب مقاوم باشد و در ماشین چاپ امولسیون نشده و آبگریز باشد.
مرکب های فلکسو که بیش از ۸۰ درصد چاپ بر روی کارتن را تشکیل می دهند ، باید بسیار رقیق باشند و با قابلیت نفوذ سریع عمل کنند تا با سهولت بسیار توسط کاغذ جذب شوند. ناقلین این نوع مرکب ها اغلب از روغن بذر کتان یا مواد با زمینۀ سنتزی ساخته می شوند. رزین ها هم عامل چسباندن رنگدانه ها بر روی الیاف سلولز در غیاب حلال ها رنگ هستند و تا دوباره کاغذ چاپ شده در معرض حلال قرار نگیرد، فیلم رنگی بر روی کاغذ وجود داشته و نیز در مقابل سایش مقاوم است.
مرکب های چاپ در ماشین خواصی را به نمایش می گذارند که به عنوان ویژگی های کاربری شناخته شده اند.
کدام عناصر برای ساخت مرکب های چاپ به کار می روند؟
عناصر مایع یا سیال های حامل و حلال ها: باعث می شود رنگدانه ها بطور یکنواخت پخش شده ونیز باعث چسبیدن آنها به سطح چاپی میگردد.
عناصر جامد یا رنگدانه ها: قدرت رنگدهی مرکب را تأمین م یکند.
سایر عناصر گوناگون (خشکن ها و اجسام ترکیبی): باعث سریع تر خشک شدن مرکب می شوند.
چاپ افست در نتیجه ی توسعه ی چاپ برجسته ی غیرمستقیم یا لترست انجام گرفت. در واقع کلمه ی افست به معنی غیرمستقیم و متعال کردن می باشد.
ابداع چاپ افست را به دو مخترع، یکی امریکایی به نام ایرا، و روبل و دیگری آلمانی مقیم آمریکا به نام گاسیارها من نسبت می دهند. هر دو مخترع در حدود سال های۱۹۰۴ میلادی ،این ایده را که می توان با فرم های لیتوگرافی چاپ غیرمستقیم انجام داد، بررسی و آزمایش میکردند.
گفته می شود که روبل، که یک چاپخانه دار کوچک با تجهیزات پیش از چاپ لیتوگرافی بود، روزی، به دلایلی، برای چاپ اسکناس با مشکل کیفیت چاپ مواجه می شود. وی برای حل این مشکل از لاستیک نرم تری برای چاپ استفاده می کند. در این میان اپراتوری هم که مسئول تغذیه ی کاغذهای اسکناس به درون دستگاه بود در هر چند دور چاپ یک بار کاغذ را مخصوصاً وارد دستگاه نمی کرد.
این عمل باعث می شود که با نبودن کاغذ، مرکب نخست به روی لاستیک و سپس به پشت کاغذ بعدی انتقال یابد. وقتی روبل یکی از این چاپ های باطله را بررسی کرد با تعجب متوجه شد که کیفیت چاپی باطله در پشت کار به مراتب بهتر از چاپ روی کار است. این کشف مهمی بود و سرآغاز چاپ افست شد.
روبل از آن پس برای تحقیق و توسعه ی روش چاپی افست برای کار انتخاب کرد. البته نام چاپ «چاپ افست » غیرمستقیم با فرم های لیتوگرافی را رها کرد و این روش تازه را که افست امروزه بیشتر به منظور، و نسبت به روش چاپی با استفاده از فرم های لیتوگرافی شده است. استفاده از این نوع فرم ها قبل از کشف روبل رواج داشت و به نام چاپ سنگ معروف بود.
پیدایش فرم های لیتوگرافی: در آغاز پیدایش فرم های لیتوگرافی، چاپ با سنگ های آهکی که به نام سنگهای زولن هوفن نیز مشهورند بود. گفته میشود یک نمایشنامه نویس و بازیگر تئاتر اتریشی به نام آلیوس زنه فلدر (۱۷۷۱-۱۸۳۴م) به علت دسترسی نداشتن به کاغذ، لیست لباس شویی خود را روی یک سنگ آهکی زولن هوفن مینویسد و برای مادر خود میفرستد. در این ضمن کشف میکند که این سنگ آهکی هنگامی که با چربی دست پوشیده شود، جوهر قلم را جذب نمی کند.
زنه فلدر که پیوسته به دنبال روشی بود تا بتواند نت های موسیقی را که در آن زمان طرفداران بسیاری داشت ارزان تکثیر کند، با این کشف خود روشی جدید چاپ یا سنگ را که بعدها به نام چاپ سنگی مشهور شد اختراع کرد.
زنه فلدر کشف کرده بود که برای چاپ با سنگ آهکی کافی است که مرکب از جنس روغنی باشد و سنگ پیوسته مرطوب نگه داشته شود .دیگر لازم نبود که برای چاپ، فرم برجسته و با گود تهیه شود.
اولین دستگاه چاپ سیلندری اتوماتیک در فرانسه در حدود سال های۱۸۱۵ میلادی ساخته شد و سپس دستگاه چاپ نیکول و به دنبال آن در سال ۱۸۵۲ دستگاه چاپ جورج سیکل در شهر وین پایتخت اتریش ساخته شد.
این دستگاه به سه اپراتور نیاز داشت ؛ یک نفر برای گرداندن چرخ اصلی، یک نفر برای تغذیه ی کاغذ و یک نفر برای گرفتن کاغذ.
این دستگاه چاپ از فرم های سنگی تخت که دارای وزن زیادی هم بود استفاده می کرد .زنه فلدر راهکار جدیدی را برای جایگزینی تخته سنگ پیدا کرد و آن این بود که سنگ را به صورت استوانه می تراشید و با چسباندن قطعات فلز به دو طرف آن، از آن به عنوان فرم سیلندری استفاده کرد.
البته موفقیت واقعی چاپ افست زمانی به دست آمد که صفحه های مسی با سطح حساس به نور، به عنوان فرم اختراع شدند. در هر صورت مشخص می شود که تفکر تهیه ی فرمی که بتوان آن را روی استوانه ای (سیلندر) بست از زنه فلدر می باشد.
روش انتقال اطلاعات: انتقال اطلاعات در چاپ افست به صورت غیرمستقیم صورت می گیرد. بدین معنی که اطلاعات را قبل از این که در روی کاغذ یا سطح مورد نظر انتقال دهند به روی سطح دیگری (سیلندر لاستیک) منتقل می کنند و سپس از روی آن به روی کاغذ (سیلندر چاپ) منتقل می نمایند.
بنابراین در چاپ افست واسطه ای مابین پلیت (سیلندر پلیت) و سطح چاپی (سیلندر چاپ) به نام سیلندر لاستیک وجود دارد.
به همین دلیل به این روش چاپ افست می گویند (چاپ غیرمستقیم) علت نام سیلندر لاستیک است که به دور این سیلندر پوششی از جنس لاستیک بسته م یشود. این پلیت لاستیکی در طی چاپ سایش می یابد و هرچند وقت یک بار می بایست تعویض گردد.
اگر چه در روش های دیگر چاپی نیز امکان استفاده از لاستیک واسطه برای چاپ کردن وجود دارد ولی به آن ها چاپ افست نمی گویند بلکه وقتی از چاپ افست صحبت می شود منظور استفاده از فرم صافی است که خاصیت قبول مرکب را در نقاطی که دارای تصویر و اطلاعات است دارد.
این نوع فرم ها را پلیت لیتوگرافی نیز می گویند و روش چاپی را که در آن، با استفاده از این نوع فر مها، انتقال اطلاعات انجام م یگیرد چاپ افست می نامند.
در چاپ افست نقاط حامل اطلاعات و نقاط غیرچاپی فرم مورد استفاده در یک سطح قرار دارد. به همین دلیل به این روش صاف نیز گفته می شود.
جنس این پلیت ها قبل از این که از آلومینیوم استفاده شود از آلیاژ مس و روی (زینک) بود؛ به همین دلیل به آن ها زینک نیز گفته می شد.
سطح پلیت از ماده ی مخصوصی پوشیده شده است که در اثر تاباندن نور و یا ایجاد حرارت مخصوص تصویر نگاری به آن دستخوش فعل و انفعالات می شود. در نتیجه در نقاطی از آن که نیاز به انتقال مرکب می باشد خاصّیت جذب مرکب پیدا می شود. چاپ افست به دو نوع چاپ افست معمولی و چاپ افست خشک تقسیم می شود. هریک از این دو نوع چاپ، پلیت مخصوص به خود دارد.
دستگاه چاپ افست: ساختار یک دستگاه چاپ افست بسته به این که کاغذ مصرفی آن رول و یا ورق باشد متفاوت است.
چون تعداد دستگاه های چاپ ورقی در مقایسه با دستگاه های چاپ رول بیشتر است. ما در این جا دستگاه چاپ ورقی را مورد بررسی قرار میدهیم.
بخش های مختلف و عمده ی یک دستگاه چاپ را نشان می دهد که شامل سه بخش است:
- واحد تغذیه (آپارات) که عمل انتقال کاغذ را به درون دستگاه انجام می دهد.
- واحد چاپ که شامل بخش رطوبت و مرکب دهی و تامین فشار است.
- واحد تحویل، که کاغذ های چاپ شده را به روی یک دیگر جمع آوری و آماده ی انتقال می کند.
عوامل فنی و اقتصادی، و کیف مطلوبی که مشتریان از رسانه ی چاپی انتظار دارند، باعث شده است بسیاری از تنظیمات و مراحل تولیدی دستگاه چاپ امروزه به صورت اتوماتیک انجام گیرد.
پلیت های افست معمولی: پلیت های افست معمولی، متداول ترین پلیت ها در روش چاپ افست است که امروزه مورد استفاده قرار میگیرد. در این پلیت ها از خاصیت عدم انحلال آب و روغن در یک دیگر استفاده می شود .پلیت های افست معمولی دارای دو منطقه در روی سطح می باشند.
- منطقه ی حامل اطلاعات و تصویر که خاصیت جذب مرکب های پایه ی روغنی و دفع آب دارد.
- منطقه ی غیرحامل اطلاعات و تصویر که خاصیت جذب آب را دارد.
در شروع چاپ، پلیت به آب آغشته می شود؛ در نتیجه نقاطی که حامل تصویر است آب را دفع میکند و بقیه ی نقاط لایه ای بسیار نازک از آب را می گیرد. سپس با انتقال مرکب به روی پلیت، فقط مناطق آماده شده برای انتقال تصویر مرکب را جذب م یکند که در نتیجه پلیت برای چاپ آماده م یگردد.
این روش در هر سیکل چاپ تکرار می گردد و مقدار آب (رطوبت) و مرکبی که به روی سطح چاپی انتقال داده شده است توسط سیستم مرکب و رطوبت دهی جایگزین می گردد.
پلیت های افست خشک: در این نوع چاپ افست، برای جداسازی نقاط تصویری و غیرتصویری فرم، از آب استفاده نمی شود. بلکه خاصیت موادی که سطح پلیت را پوشش می دهد به گونه ای است که فقط نقاط تصویری پلیت، مرکب مخصوص این نوع چاپ را به خود جذب می کند.
یکی از امتیازات این روش چاپی آن است که چاپ نه تنها روی کاغذ بلکه هم چنین روی موادی که خاصّیت جذب آب ندارند، مانند PVC ، نیز امکان پذیری می باشد.
قابل توجه است که تجهیزات چاپی مورد نیاز برای استفاده از این نوع پلیت ها با پلیت های افست معمولی متفاوت است.
لاستیک سیلندر واسطه در چاپ افست: انتقال مرکب از روی فرم به روی سطح چاپی ،غیرمستقیم و توسط سیلندری که به دور آن لاستیک مخصوص بسته شده است انجام میگیرد.
خاصّیت ارتجاعی لاستیک و نیز خاصّیت جذب مرکب و آب توسط آن، برای چاپ کارهای با کیفیت از اهمّیت خاصی برخوردار است و همچنین انعطاف پذیری لاستیک باعث می شود اندک تفاوت سطح پلیت با ضخامت کاغذ جبران شود و به اجزای مربوطه صدمه وارد نگردد.
لاستیک سیلندر جزء مواد مصرفی چاپ می باشد و معمولاً نسبت به نوع کار وکاغذ و جنس آن ،هر چند وقت می بایست تعویض شود.
واحد چاپ: واحد چاپ بخشی از دستگاه چاپ است که عمل انتقال مرکب به روی سطح چاپی را انجام می دهد و به دلیل شکل ظاهری آن، به آن برج چاپ نیز گفته می شود.
یک واحد چاپی افست یا برج چاپ شامل سه قسمت اصلی می باشد:
- واحد مرکب دهی
- واحد رطوبت دهی
- واحد چاپ (تامین فشار)
هر واحد چاپ امکان انتقال یک رنگ را دارد . بنابراین اگر برای مثال کار چاپی دارای دو رنگ باشد می بایست یا از دستگاهی با دو برج چاپی استفاده نمود و یا این که یک بار یک رنگ را چاپ کرد و در مرحله ی بعد با تویض رنگ مرکب چاپ دوم، رنگ دوم را چاپ نمود .